Geachte aanwezigen, beste glasliefhebbers, beminde belangstellenden,
Op deze zondag mag ik voor u spreken over godinnen, over inspiratie en over licht. Preken dus eigenlijk.
Preken met vandaag als thema: Goddelijke relatie-therapie. Dat heeft te maken met het spel van glas, licht en godinnen.
Ik moest daar van de week aan denken toen er in de klas waar ik les gaf iets bijzonders gebeurde.
Het was rustig, de leerlingen waren geconcentreerd aan het werk en plotseling hoorden we een harde klap. Er was een duif tegen het glas van het venster gevlogen. En hard ook. Voor de duif minder plezierig, maar er stond een prachtige afdruk van een duif op het glas. In een kerk zou een dergelijk raam niet misstaan.
En toen dacht ik: ja, zo word je dus geïnspireerd door de Geest. Een duif, symbool van de geest en de Goddelijke inspiratie, die de aandacht vestigt op glas. En in dit geval, ik hoop niet dat u het mij kwalijk neemt, in dit geval kan glas gezien worden als symbool voor God en het goddelijke; het is er, ook al is het niet altijd te zien. Glas wil zelfs een onzichtbare bescherming zijn; denkt u maar aan het glas van uw horloge of de ruit voor etalages. Pas wanneer mensen zich met glas gaan bezighouden wordt er soms iets van dat Goddelijke zichtbaar.
En deze gedachtegang deed mij denken aan een verhaal. Ik zal u iets van dat verhaal vertellen.
“In die tijd liep een zekere Peter in diepe duisternis. Hij zocht, maar wist nog niet waar naar. Plots werd het licht en het licht omstraalde hem. Hij zag het licht, veel licht zag hij. Hij zag daglicht, hij zag kunstlicht, hij zag neonlicht en hij zag led-licht. En hij was zeer verheugd dat hij het licht had gezien.
Een weinig verder liep een vrouw, genaamd Annelien, op zoek naar de bron. De bron van het leven, de bron van de expressie, de bron van de verbeelding, de bron van meesterschap. En zij zag in de verte de Peter die door het licht was aangeraakt. Ze ontmoette deze man en vertelde waar zij naar op zoek was. En zij besloten samen verder te gaan. En zij gingen op zoek, op zoek naar een ruimte waar zij zouden kunnen verblijven en zouden kunnen werken. Geïnspireerd werken om de scheppingsdrang vorm te kunnen geven. Geïnspireerd werken om het wezen, het zijn uit te kunnen drukken in vorm en kleur. Zo zochten zij tot zij een plek vonden bij van Tetterode.” Tot zover dit verhaal.
U begrijpt waarom ik u deelgenoot heb gemaakt van dit verhaal.
Want die Peter en die Annelien zijn verder getrokken, deels samen en deels hun éigen weg. Steeds zoekend, soms vindend. Zoekend naar schoonheid, zoekend naar het wonderlijke, zoekend naar richting, richting van onbereikbare volmaaktheid. En dat zoeken leidde soms tot een plotselinge ontdekking van waarachtigheid, van inzicht, van kennis en van ervaring. Het vastleggen van die verrassende ontdekkingen werd gedaan in verschillende vormen van kunst: fotografie, etsen, weven, poëzie, schilderen en glas. Maar de beoefening van deze kunsten stelde nieuwe vragen, zocht nieuwe wegen, vroeg om een nadere beschouwing. En tegelijk met deze ontwikkeling, met deze vaardigheidstraining, met deze bezinnende meditatie ontstonden relatieproblemen. Relatieproblemen, niet tussen Peter en Annelien, maar tussen de diverse aspecten van hun kunstzinnige uitingen. En daarbij stelden ze zichzelf de vraag: Hoe is de relatie tussen het licht en het donker, hoe is de relatie tussen het rood en het groen. Wat zegt de keuze voor scheuren of knippen, of de keuze tussen het blazen en het gieten, Hoe is het gesteld met de relatie tussen kleur en vorm, tussen gezel en meester, tussen expressie en intelligente excellentie, de relatie tussen buiten en binnen, en tenslotte hoe verhoudt zich de dode materie tot de levende maar gestolde groei. En zo komen ze steeds opnieuw met zichzelf of met de kunst in conflict.
Om daarin tot een oplossing te komen moet worden gekeken naar de relatie-therapie. Dat wil zeggen: een soort bemiddelende beschouwing van de ‘zogenaamde tegenstellingen’. Is rood zoveel meer of minder waard dan groen ? Staat groen voor het verleden en rood voor de verklaringsdrift (zoals Annelien in haar boek beschrijft)? Zijn de kleuren wel zo verschillend als wij denken dat zij zijn ? (Het duidelijkst kan ik de gelijke waarde van de kleuren rood en groen aantonen met de SPP-test; de Standard Pseudoisochromatic Plates (SPP): rood-groen kleurenblinden kunnen het onderscheid tussen rood en groen niet waarnemen, zelfs niet in grijstinten. Maar terug naar de kleurenzienden…) Kan rood eigenlijk wel bestaan zonder groen ? Of versterkt het groen juist het rood ? (denk daarbij aan de rijtjes groene slablaadjes tussen het vlees bij de slager; het groen moet het rood sterker en aantrekkelijker maken, aanstekelijk aantrekkelijk.) Komen we daarmee niet aan een soort complementariteit ?
Zo kunnen we ook het relatieprobleem tussen gezel en meester analyseren. Kan meesterschap existeren zonder leerling ? Leert de meester niet evenveel van meesterschap als de leerling ? Is meesterschap eigenlijk niet een vergevorderd leerling-zijn ? Zijn meester en leerling niet elkaars leerling en meester ?
En geldt dat ook voor de inspiratie: komt die van buiten af of komt die van binnen uit ? Kan het niet zo zijn dat de inspiratie ons van buiten af gegeven is en zich van binnen heeft genesteld. Misschien wel als talenten ? Zijn wij niet geschapen naar Gods beeld en gelijkenis en is onze passie om iets te creëren, iets te scheppen, niet een duidelijke uiting van dat Goddelijke, van het spirituele in ons ?
En nu kom ik aan de volgende stap: ons thema: goddelijke relatie-therapie: Annelien ging op zoek in Turkije, in Egypte, Op Cyprus, Kreta en Sardinië. Zij vond het goddelijke terug in de vele afbeeldingen van en verhalen over godinnen: van Kubala tot Asjera, van Artemis tot Gaia, van de vrouwe van Anatolië tot Inanna. Ze besloot deze godinnen tot leven te wekken in haar creaties: prachtige vazen, met vrouwelijke vormen en goddelijke kleuren. U kunt de godinnen hier allemaal bewonderen. Deze werken zijn als het ware het gevolg (de ultieme uitkomst) van de goddelijke relatie-therapie. Peter ging op zoek naar levensvormen, vormen geïnspireerd op groei, natuurlijke glazen vormen waarin hij het licht kan manipuleren, het spel van glas en licht. En daarnaast wilde hij de relatie uitbeelden met werken als: ‘op het eerste gezicht’, ‘in vuur en vlam’, die via ‘beslommeringen’ uiteindelijk leiden tot ‘hommeles’. U kunt de vertalingen van deze emoties zien in de verlichte glasobjecten. De relatie als therapie om de innerlijke drang tot scheppen een uitingsvorm te geven.
En tenslotte: deze relatie-therapie, gebaseerd op het spirituele en het goddelijke, heeft hen opnieuw in deze expositie samengebracht. Een expositie over het spel van glas, licht en godinnen.
Enkele werken zijn wellicht onwillekeurig gecomponeerd en hier samengebracht. Maar die geven wel een duidelijk teken van de goddelijke relatie-therapie: De een creëert een beeld en deze actie veroorzaakt een min-of-meer toevallige re-actie bij de ander, meen ik te zien. Annelien noemt het ‘verbazing’ en ‘verlangen’. Peter beantwoordt deze glasobjecten eerst met een ‘pegel klein’ en direct daarna met een ‘pegel groot’. Gevolgd door een nieuw element in de relatie: een werk genaamd: ‘verleiding’. Annelien gaat daar weer op in en creëert: ‘versieren’ en ‘verlustigen’. Kortom: naast de goddelijke component komt ook de menselijke maat in deze relatie-therapie en ook expositie ruim aan bod.
Beste mensen, Beminde belangstellenden,
In deze korte preek mocht ik u even meenemen naar de wereld van de relatie-therapie. Met name naar de beschouwing over de goddelijke relatie-therapie.Ik hoop dat ik u hiermee niet alleen iets heb duidelijk gemaakt over het belang van het goddelijke en het spirituele in ons leven en ons werken, (het is er, maar het is niet altijd te zien) maar vooral dat ik u nieuwsgierig heb gemaakt naar de creaties, de scheppingen van beide kunstenaars. Niet zo maar glas, niet zo maar licht, niet zo maar godinnen, maar een fantastisch spel van glas, van licht en van godinnen. Et cum Spiritu Tuo: en met Uw Geest !
Of om met het lijflied van Annelien te spreken: ‘Let Annelien en Peter take you by their hands’. Ik wens de kunstenaars een goede expositie toe en u, beminde belangstellenden, een lichte aanraking van deze goddelijke inspiratie.
Amen.
